Rola Kultury w Budowaniu Odporności Zespołu

W świecie IT, gdzie dynamiczny rozwój technologiczny, w tym ekspansja sztucznej inteligencji, nieustannie podnosi poprzeczkę, klucz do sukcesu leży już nie tylko w perfekcyjnym kodzie, ale coraz częściej jest uzależniony od miękkich umiejętnościach wszystkich członków zespołu. W tym kontekście, budowanie odporności psychicznej i zapobieganie wypaleniu zawodowemu stają się priorytetem. Co więcej, okazuje się, że kultura i sztuka mogą odgrywać w tym procesie nieocenioną rolę, oferując praktyczne wsparcie i wzmacniając umiejętności miękkie.

Wypalenie Zawodowe: Cichy Wróg (nie tylko) Branży IT

Wypalenie zawodowe, zdefiniowane przez WHO jako syndrom wynikający z przewlekłego stresu w miejscu pracy, staje się problemem globalnym. Badania z 2022 roku wykazały, że 66% pracowników w Polsce doświadczyło lub było blisko wypalenia zawodowego. Choć dane te dotyczą ogółu pracowników, branża IT, charakteryzująca się intensywną pracą projektową, ciągłym tempem zmian i wysokimi wymaganiami, jest szczególnie narażona na to zjawisko.

Skutki wypalenia są dotkliwe – prowadzą do spadku produktywności, zwiększonej absencji i rotacji pracowników, co generuje realne koszty dla firm. Właśnie dlatego proaktywne działania w zakresie dobrostanu psychicznego pracowników, w tym rozwijanie i wzmacnianie ich kompetencji miękkich, stają się nie tylko wyrazem dbałości o ludzi, ale także strategiczną inwestycją.

Kultura i Sztuka jako Katalizatory Kompetencji Miękkich

Okazuje się, że zaangażowanie w działania kulturalne i artystyczne może być potężnym narzędziem w walce z wypaleniem, przy jednoczesnym rozwijaniu kluczowych umiejętności miękkich. To połączenie może wydawać się nietypowe dla branży IT, ale jego efekty są wymierne.

• Muzyka i taniec stymulują endorfiny, zmniejszają poziom stresu, poprawiają samopoczucie i motywację, a także wzmacniają empatię i zrozumienie w relacjach zawodowych.
• Działania grupowe w sferze sztuki, takie jak śpiew w chórze czy wspólne tworzenie, budują więzi społeczne i zmniejszają poczucie izolacji w pracy, co jest kluczowe w dobie pracy zdalnej i hybrydowej.
• Twórcze pisanie i teatr pomagają zrozumieć siebie i innych, wzmacniają poczucie własnej wartości oraz wspierają zdrowe relacje zawodowe.
• Aktywny udział w sztuce umożliwia oderwanie się od codziennych problemów, redukuje stres i pozwala wyrazić skrywane emocje, co jest formą higieny psychicznej.

Badania potwierdzają te korzyści: śpiew w chórze w pracy poprawił zdrowie psychiczne i zmniejszył depresję u pracowników ochrony zdrowia (Moss & O'Donoghue, 2020), a warsztaty kreatywne dla osób z objawami wypalenia zawodowego zaowocowały zmniejszeniem się poziomu tego negatywnego zjawiska (Cacovean i in., 2021).

Dlaczego kultura działa? Neurobiologia, nie magia

Nie chodzi o „czucie sztuki”, tylko o fizjologię. Kontakt z muzyką, plastyką czy ruchem aktywuje obszary mózgu odpowiedzialne za regulację emocji, empatię i twórcze rozwiązywanie problemów.

W 2022 roku w raporcie „CultureForHealth” wykazano, że:

• regularny kontakt ze sztuką zwiększa poziom oksytocyny (hormonu zaufania),
• działania kreatywne obniżają poziom kortyzolu (hormonu stresu),
• twórcze pisanie i teatr wspierają rozwój osobisty i poczucie sensu zawodowego.

To przekłada się wprost na kompetencje miękkie w pracy: lepsze zarządzanie emocjami, skuteczniejsze komunikowanie się, większa otwartość na feedback.

Przykład z Bielska-Białej: Działania Instytutu Kultury Miejskiej – Miasta Splotów

W Bielsku-Białej, Instytut Kultury Miejskiej – Miasto Splotów (IKM-MS) proponuje konkretne praktyki, które wpisują się w ten trend. Oferując regularne warsztaty artystyczne – fotograficzne, teatralne, pisania kreatywnego czy wspólnego śpiewu – które mogą odbywać się zarówno w miejscach pracy, jak i w instytucjach kultury. Te działania mają na celu zarówno zapobieganie wypaleniu zawodowemu, jak i wspieranie leczenia już istniejących objawów.

IKM-MS aktywnie edukuje na temat korzyści płynących z udziału w kulturze i sztuce oraz pomaga firmom włączyć działania artystyczne w swoją politykę zdrowotną. Edyta Ruta, koordynatorka programu „Kultura i Zdrowie” realizowanego przez IKM-MS, rekomenduje stworzenie w firmach przestrzeni relaksu z elementami sztuki, a także promowanie aktywności kulturalnych na przykład poprzez oferowanie biletów na wydarzenia artystyczne, wystawy czy koncerty w ramach benefitów pracowniczych. To praktyczne podejście pokazuje, jak lokalna instytucja kultury może wspierać biznes w budowaniu odporności i rozwijaniu kompetencji miękkich.

Przykładem skuteczności takich interwencji jest projekt "Overcoming Burnout through Arts" realizowany przez Cluj Cultural Centre w Rumunii w 2021 roku. W warsztatach uczestniczyli przedstawiciele różnych branż, w tym IT. Średni wynik wypalenia uczestników spadł z 90,5 do 60 punktów, a dobrostan wzrósł. Uczestnicy nauczyli się świadomie radzić sobie ze stresem, zwiększyli zaangażowanie w kontakty społeczne i poprawili zarządzanie emocjami. Jak powiedział jeden z uczestników, analityk testów (25-30 lat), "Dzięki warsztatom nauczyłem się lepiej przełączać między pracą a życiem prywatnym".

Inwestycja, Która Się Opłaca

Inwestowanie w kulturę i sztukę jako narzędzie do rozwoju umiejętności miękkich i przeciwdziałania wypaleniu to nie tylko kwestia etyki pracodawcy, ale także realna korzyść biznesowa. Lepsze zdrowie psychiczne pracowników przekłada się na zmniejszenie absencji, poprawę atmosfery w pracy i wzrost produktywności. Badanie Frontier Economics z listopada 2024 roku wykazało, że regularne uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych może przynieść średnio £138 oszczędności na osobę rocznie w zakresie wzrostu produktywności, a na poziomie całego społeczeństwa nawet do £8 miliardów oszczędności. „Ludzka twarz IT" jest więc nie tylko modnym hasłem, ale kluczowym elementem budowania efektywnych, zmotywowanych i zdrowych zespołów, które są gotowe na wyzwania przyszłości. Firmy, które to zrozumieją, zyskają realną przewagę konkurencyjną.